STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW POLSKICH

Powstanie Oddziału

Prof.Inż. Alfons Hoffman

Oddział Toruński Stowarzyszenia Elektryków Polskich powstał w 2021r. Historia Oddziału związana jest z elektryfikacją Pomorza, a szczególnie Torunia i Ziemi Toruńskiej. Rozpoczęła się, kiedy te ziemie w wyniku zaborów pozostawały jeszcze pod administracją niemiecką. Wtedy na tym terenie pojawiła się łączność telefoniczna, linie telegraficzne, wybudowano elektrownie w Toruniu i Grudziądzu.  Uliczne i domowe oświetlenie gazowe było wypierane przez oświetlenie elektryczne. Tramwaje konne w Toruniu i Grudziądzu zastąpiono elektrycznymi. Nie było tu polskiego szkolnictwa elektrotechnicznego. Najbliższą wyższą uczelnią techniczną była niemiecka uczelnia w Gdańsku, w której kształcili się tez nieliczni Polacy. Jednym z absolwentów tej uczelni w 1911r był urodzony w Grudziądzu Alfons Hoffmann (1885-1963), który wkrótce okazał się wyjątkową postacią Pomorza, następnie - niezwykłą postacią polskiej elektrotechniki. Początkowo łączył on działalność patriotyczną z umacnianiem polskiego języka przez działalność w ruchu śpiewaczym, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczął na terenie Pomorza działalność zawodową. To właśnie pod Jego kierunkiem powstała na tym terenie elektrownia wodna Gródek, a później z jego inicjatywy elektrownie wodne: Żur i węglowa w Gdyni (z generatorami o napięciu 15 kV). To on był twórcą pierwszego na ziemiach polskich systemu elektroenergetycznego od Torunia po Gdynię, w którym jako napięcie linii przesyłowych zastosowano napięcie 60 kV. Był też pionierem polskiej elektrotermii, twórcą fabryki grzejników i propagatorem zastosowań grzejnictwa elektrycznego. Alfons Hoffmann był dominującą postacią wśród działaczy stowarzyszeniowych. To z jego inicjatywy w niedzielę 27 lutego 1921 roku o godz. 11 w  restauracji  „Loewenbreau”  (Pod Lwem) zlokalizowanej w kamienicy przy ul. Łaziennej 19 zebrało się 11 inżynierów, wśród których, oprócz inż. Alfonsa Hoffmanna, byli również dyrektorzy z elektrowni w Toruniu, w Grudziądzu i Tczewie. Zebrani uchwalili jednomyślnie i przyłączenie się do utworzonego dnia 7 czerwca 1919r Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Warszawie. Uchwalono też utworzenie w Toruniu i w Grudziądzu kół lokalnych, a do  głównego zarządu w Warszawie złożono wniosek o zezwolenie na złączenie się kół lokalnych na Pomorzu w jeden „Okręg” z siedzibą zarządu w Toruniu.
Na pierwszym zgromadzeniu delegatów Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w styczniu 1921 roku  w Warszawie uchwalono zwołanie  II Ogólnopolskiego  Zjazdu Elektryków w Toruniu. Organizacja tego zjazdu, który odbył się w Toruniu na przełomie października i listopada 1921 roku była bardzo ważnym zadaniem dla  Koła Toruńskiego. Równie ważnym w pierwszym okresie działalności było m. in. organizowanie wieczorowych kursów dokształcających przy Szkole Budowy Maszyn w Grudziądzu i  otwarcie Wydziału Elektrotechnicznego w tej Szkole.
Zjazd w ciągu  3 dni obradował w sekcjach:  przepisowo – normalizacyjnej, słownictwa, szkolnictwa, komunikacyjnej, wojskowej i przemysłowej.
O prężności działania  Koła Elektrotechników Polskich w Toruniu w okresie międzywojennym może świadczyć też fakt, że tu zorganizowano w kwietniu 1928 roku VIII Zjazd Delegatów  SEP. To na tym zjeździe uchwalono zmianę nazwy Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich na  Stowarzyszenie Elektryków Polskich.

W całym okresie międzywojennym ściśle realizowano w Oddziale Toruńskim działania nakreślone w Statucie SEP. Prowadzono akcję odczytową, związaną najczęściej z elektryfikacją naszego regionu i przenoszeniem doświadczeń z zagranicznych praktyk i wyjazdów na warunki polskie. Szkolono elektromonterów, opracowywano nowe przepisy SEP dotyczące elektryki i elektrotechnicznego słownictwa. Odbywało się to pod kierunkiem inż. Alfonsa Hoffmanna w latach 1921 ÷ 1931, kiedy to był przewodniczącym najpierw Koła potem Oddziału SEP w Toruniu.
Protokoły z toruńskich zebrań Stowarzyszenia z okresu II Rzeczypospolitej zachowały się i są przechowywane w Archiwum Historycznym Elektroenergetyki Polskiej w Zakładzie Energetycznym w Toruniu. Są one dla nas jedynym śladem pracy pierwszych członków Stowarzyszenia w Toruniu oraz dokumentem ich działalności.

Stowarzyszenie w Toruniu w okresie II Rzeczypospolitej
Koło Toruńskie Stowarzyszenia jako pierwsze na Pomorzu w roku 1921 liczyło 11 członków, a w 1938 roku ( już od 1928 roku jako Oddział) - 39 członków, wybranych elektryków o wykształceniu co najmniej średnim technicznym lub po gimnazjum. W Kole większość członków było pracownikami Pomorskiej Elektrowni Krajowej "Gródek" - elektrowni wodnej w Gródku nad Wdą. Prezes Koła, inż. Alfons Hoffmann, był kierownikiem budowy, a następnie dyrektorem tej elektrowni.
Na utworzenie i uformowanie Koła, a później Oddziału decydujący wpływ miał Alfons Hoffmann, wybitny elektryk, organizator i działacz społeczny.

Potrzeby i problemy budującego się państwa były żywe w Oddziale. Dyskutowano i opiniowano nowe polskie słownictwo elektryczne, Polskie Normy, Ustawę Elektryczną, organizację Inspekcji Elektrycznej, interweniowano przeciwko zniesieniu Referatu Elektryfikacji w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu. W roku 1921 deklarowano pogotowie inżynierów, którzy na wezwanie Komitetu Górnego Śląska z Rzeczypospolitą gotowi byli pojechać na kilkutygodniowe zastępstwo elektryków walczących w Powstaniu Śląskim.
W roku 1938 prezes Alfons Hoffmann informował "o znacznym zapotrzebowaniu na inżynierów dla lotnictwa i dla przemysłu wojennego".
Zainteresowania techniczne Oddziału były związane głównie z elektrowniami wodnymi, lecz słuchano również prelekcji z dziedziny grzejnictwa elektrycznego, elektryfikacji Kościerzyny, a w roku 1935 referatu inż.. Alfonsa Hoffmanna o przemianach organizacyjnych w niemieckich organizacjach technicznych.

Koło wykonywało szereg prac dla całego Stowarzyszenia. W roku 1921 zorganizowano II Ogólnopolski Zjazd Elektrotechników, w 1928 roku VIII Zjazd Delegatów SEP, oraz Walne Zgromadzenie Członków Związku Elektrowni Polskich. W roku 1938 Oddział Toruński wspólnie z Oddziałem Wybrzeża Morskiego były "gospodarzami na lądzie" w Gdyni X Walnego Zjazdu SEP na statku MS "Piłsudski" w czasie podróży z Gdyni do Sztokholmu.

Prezesami Oddziału w latach II Rzeczypospolitej byli następujący koledzy:

• w latach 1921 - 1930 oraz 1937 - 1938 Alfons Hoffmann
• w latach 1930 - 1933 Jerzy Krokos
• w latach 1933 - 1934 Stanisław Gieszczykiewicz
• w latach 1934 - 1935 Janusz Zembrzycki
• w latach 1935 - 1936 Kazimierz Kopecki
• w latach 1936 - 1937 Kazimierz Jeleński
• od roku 1938 do końca II Rzeczypospolitej Hubert Karbowski

W roku 1938 Alfons Hoffmann został wybrany prezesem Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Ostatni zachowany protokół pochodzi z zebrania z dnia 19 listopada 1938 roku, które zakończono o godzinie 20.25. Referat "Współpraca większych elektrowni" wygłosił kol. Kopecki, przewodniczył zebraniu prezes Hubert  Karbowski.

Okres okupacji

Wybuch II Wojny Światowej przerwał działalność SEP i rozproszył jego członków po świecie. Niemieckie władze okupacyjne zlikwidowały już w 1939 roku wszystkie stowarzyszenia techniczne. Straty wojenne i okupacyjne wśród elektryków polskich to 203 ofiary, w tym 126 osób zginęło lub zaginęło w ZSRR.

Stowarzyszenie w Toruniu w okresie Polski Ludowej
Po zakończeniu wojny podjęto starania o reaktywowanie SEP, co nastąpiło w sierpniu 1945 roku w Warszawie, przez wpis do rejestru stowarzyszeń naukowo-technicznych.
Niezależnie od prac organizacyjnych podjętych na szczeblu centralnym  SEP-owcy organizowali się samorzutnie  na terenie całego kraju. Poza Oddziałem Warszawskim już w 1945 roku, podjęły działalność  Oddziały:  Lubelski, Poznański i Radomsko-Kielecki, a w 1946 roku Oddziały: Bydgoski, Krakowski i Zagłębia Węglowego. Oddziały reaktywowały się w nowych miastach wojewódzkich - stąd Oddział Bydgoski.
Toruń stał się miastem uniwersyteckim. Powstają w nim nowe zakłady przemysłowe m.in. elektrotechniczne, telekomunikacyjne, elektroniczne. Nową formą organizacyjną stają się koła zakładowe przy firmach państwowych.
Z inicjatywy m. in. takich Kolegów z Torunia i Grudziądza zaczęły powstawać  na terenie tych dwóch miast Koła Zakładowe i Terenowe. Organizacyjnie należały one do Oddziału Bydgoskiego. Do 1975 roku powstało 16   Kół zrzeszających  607 członków.            
Koła te rozwijały działalność statutową na terenie macierzystych zakładów lub środowisk  oraz uczestniczyły w pracach Zarządu Oddziału Bydgoskiego SEP, licznych komisjach i sekcjach oddziału jak również centralnych kolegiach sekcji naukowo-technicznych.
Pierwsze próby wznowienia działalności Oddziału Toruńskiego SEP miały miejsce w 1973 roku. Przy Oddziale Terenowym NOT w Toruniu powstała Komisja Porozumiewawcza  Kół SEP. Wówczas  elektrycy toruńscy podjęli uchwałę o reaktywowaniu Oddziału Toruńskiego SEP. Dopiero jednak nowy podział administracyjny kraju i utworzenie województwa toruńskiego w 1975 roku pozwoliło na utworzenie  Oddziału Toruńskiego i wznowienie jego działalności.
W wyniku reorganizacji państwa 24 sierpnia 1975 roku Zarząd Główny SEP uchwalił powstanie Oddziału Toruńskiego SEP, którego I Walne Zgromadzenie Delegatów odbyło się 29 października tegoż roku. Do Oddziału Toruńskiego przyłączyło się 6 Kół z Grudziądza. Do końca 1977 roku liczba kół wzrosła do 31, a liczba członków do 1044 osób. W nowym Województwie Toruńskim powstawały koła w innych miastach. W Brodnicy Koło Terenowe do dzisiaj aktywnie działa w środowisku elektryków.
W Oddziale powstało w drugiej połowie lat siedemdziesiątych siedem sekcji naukowo-technicznych w dziedzinach energetyki, przemysłu elektromechanicznego, elektroniki, instalacji i urządzeń, telekomunikacji, oraz maszyn cyfrowych. Powstało również 16 komisji problemowych dla poszczególnych form działań statutowych Oddziału.
Oddział Toruński rósł i rozprzestrzeniał się. Cele, które stawiano sobie na kolejnych walnych zgromadzeniach delegatów realizowano poprzez organizację międzynarodowych, krajowych i regionalnych konferencji naukowo-technicznych, periodycznych - corocznych  sympozjów, profesjonalnych szkoleń i poradni.
Rozwijano działalność szkoleniową. Prowadzono kursy przygotowawcze do egzaminów kwalifikacyjnych dla uzyskania uprawnień w zakresie eksploatacji i dozoru.
Przy oddziale prowadzono w latach 1978 – 1989 cztery poradnie fachowe. W działalności szkoleniowej znaczące osiągnięcia miały również Koła Zakładowe.
Przy Oddziale dobrze rozwinął się i działał Ośrodek Rzeczoznawstwa, świadcząc usługi w zakresie badań i pomiarów, projektowania, unikalnych ekspertyz, doradztwa i wykonawstwa w różnych dziedzinach elektryki.
Na terenie Oddziału pracowały dwie komisje egzaminacyjne sprawdzające kwalifikacje personelu eksploatującego urządzenia elektryczne różnych napięć.
W Toruniu na mocy porozumienia władz SEP i energetyki uruchomiono przy Zakładzie Energetycznym Toruń  Archiwum Historyczne Elektroenergetyki Polskiej, w którym znajdują się także  opracowania z zakresu historii Stowarzyszenia Elektryków Polskich nie tylko Oddziału Toruńskiego. Jednym z inicjatorów powstania Archiwum był Marian Ludwik Hoffmann, syn prof. Alfonsa Hoffmanna, wybitny hydroenergetyk, krzewiciel idei małych elektrowni wodnych, ten który uratował  od zapomnienia dzieło naszych założycieli, który uchwałą Zarządu Głównego,  od 2016 roku jest patronem Oddziału Toruńskiego SEP.
Prezesami Oddziału w tym okresie byli:

• w latach 1975 - 1987 Kazimierz Strześniewski
• w latach 1987 - 1990 Jerzy Krauze

Stowarzyszenie w Toruniu w okresie III Rzeczypospolitej
Procesy transformacji ustrojowej kraju spowodowały zmiany w przemyśle naszego regionu, który dostosował się do potrzeb rynku zmieniając technologie oraz asortyment produkcji.
Rozwinęła się forma pokazów firmowych połączonych z prelekcjami o wyrobach przemysłowych, a także prelekcji i pokazów filmowych o różnorodnej tematyce, np. o prawie energetycznym. Nadal organizowane są konferencje i sympozja dotyczące energoelektroniki, aparatury górniczej, energetyki i aparatury łączeniowej. Kontynuowane są szkolenia z zakresu eksploatacji i dozoru urządzeń, instalacji i sieci, kursy komputerowe oraz szkolenia z zakresu zastosowania elektryki w górnictwie, układów napędowych, aparatury łączeniowej.
Szereg działań Oddziału wykracza poza środowisko elektryków toruńskich. W roku 1995 Oddział zorganizował spotkanie wszystkich prezesów Oddziałów SEP w Polsce, a także wziął udział w pracach nad nowym statutem SEP uchwalonym w 1996 roku przez XXVIII Nadzwyczajny Walny Zjazd Delegatów SEP. W 2007r Oddział zorganizował Radę Prezesów, która umożliwiła działaczom z całej Polski zapoznanie się z toruńskim przemysłem oraz toruńskimi zabytkami.  
Bardzo ważną częścią funkcjonowania Oddziału Toruńskiego SEP jest tradycyjna działalność towarzyska: bale karnawałowe, wycieczki krajowe i zagraniczne, wspólne wyjazdy członków SEP i rodzin do ośrodków wypoczynkowych, wyjazdy do teatrów i oper oraz na koncerty. Pozwalało to i nadal pozwala na integrację środowisk regionalnych i zakładowych.

Prezesami Oddziału w latach III Rzeczypospolitej byli:

• w latach 1990- 1994 Jerzy Krauze
• w latach 1994 -1998 Maciej Grączewski
• w latach 1998 - 2006 Jan Bartoszyński
• w latach 2006 - 2014 Aleksandra Konklewska
• w latach 2014 - 2018 Marek Wyżlic
• w latach 2018 - 2022 Aleksandra Konklewska
• w latach 2022 - 2026 Aleksandra Konklewska